รีวิวสินค้า ผิดหมิ่นประมาทด้วยหรือ
จากกรณีที่มีหญิงสาว ได้โพสต์รีวิวสินค้ายี่ห้อหนึ่ง ที่ใช้แล้วเกิดอาการแพ้ ทำให้เจ้าของโพสต์ ถูกเจ้าของแบรนด์คู่กรณีฟ้องร้องในความผิดฐานหมิ่นประมาทและหมิ่นประมาทด้วยการโฆษณา โดยเรียกค่าเสียหายในมูลละเมิดเป็นจำนวนเงินมากถึงล้านกว่าบาทนั้น ทำให้เกิดข้อสงสัยว่าการรีวิวสินค้าตามที่ได้ใช้จริงนั้น มีความผิดด้วยหรือ
ประเด็นดังกล่าวมีข้อพิจารณาทางกฎหมายดังต่อไปนี้
ความผิดฐานหมิ่นประมาท คือ การที่ผู้ใดใส่ความผู้อื่นต่อบุคคลที่สาม โดยประการที่น่าจะทำให้ผู้อื่นเสียชื่อเสียง ถูกดูหมิ่น ถูกเกลียดชัง
การใส่ความคือ การทำให้ปรากฏข้อเท็จจริงโดยอาจเป็นความจริงหรือความเท็จก็ได้ โดยการใส่ความไม่จำกัดวิธี อาจใช้วิธีการ เขียน พูด หรือการวาดภาพก็ได้ หากได้ความว่าการใส่ความผู้อื่นได้กระทำต่อบบุคลที่สาม ประกอบกับน่าจะทำให้ผู้ถูกใส่ความเสียชื่อเสียง ถูกดูหมิ่น ถูกเกลียดชัง ก็เป็นความผิดฐานหมิ่นประมาทแล้ว
สำหรับในการพิจารณาว่าจะเป็นข้อความที่ทำให้ผู้เสียหายถูกดูหมิ่น เสียชื่อเสียง หรือถูกเกลียดชังหรือไม่นั้น พิจารณาจากความรู้สึกนึกคิดของวิญญูชนทั่วไป กล่าวคือ บุคคลที่มีความรู้สึกนึกคิดในศีลธรรมอย่างเป็นกลางๆ แม้ผู้เสียหายมองว่าเป็นข้อความที่ทำให้ได้รับความเสียหาย แต่หากวิญญูชนไม่ได้มีความรู้สึกเช่นนั้น การกระทำนั้นก็อาจจะไม่เป็นความผิดฐานหมิ่นประมาทแต่อย่างใด
อย่างไรก็ตามหากปรากฏข้อเท็จจริงว่าเป็นการแสดงความคิดเห็นหรือข้อความใดโดยสุจริตเพื่อความชอบธรรม ป้องกันตนหรือป้องกันส่วนได้เสียเกี่ยวกับตนตามคลองธรรม หรือในฐานะที่เป็นเจ้าพนักงานปฏิบัติการตามหน้าที่ รวมถึงการติชมด้วยความเป็นธรรม ซึ่งบุคคลหรือสิ่งใดอันเป็นวิสัยของประชาชนย่อมกระทำ หรือในการแจ้งข่าวด้วยความเป็นธรรมเรื่องการดำเนินการอันเปิดเผยในศาลหรือในการประชุม หากเป็นการกระทำในลักษณะดังกล่าวก็ได้รับการยกเว้น ไม่มีความผิดฐานหมิ่นประมาท
ดังนั้น การรีวิวสินค้าตามที่ได้ใช้จริง โดยไม่ได้มีเจตนาที่จะที่ทำให้เจ้าของแบรนด์สินค้าได้รับความเสียหาย ถือเป็นการติชมสินค้าด้วยความเป็นธรรมอันเป็นวิสัยของประชาชนที่สามารถกระทำได้ เป็นการแบ่งปันประสบการณ์ให้กับผู้บริโภครายอื่นๆ เพื่อนำไปประกอบการตัดสินใจก่อนที่จะเลือกซื้อ ไม่เป็นการรีวิวเพื่อใช้เป็นเครื่องมือทางธุรกิจในทางที่ไม่ชอบด้วยกฎหมาย ไม่ทำให้การรีวิวกลายเป็นการทำลายชื่อเสียงทางการค้าของบุคคลอื่นโดยไม่เป็นธรรม เช่นนี้ผู้รีวิวสินค้าตามจริงแล้วโพสต์ลงโซเชียลมีเดีย ก็ไม่มีความผิดฐานหมิ่นประมาทด้วยการโฆษณา
ในทางกลับกัน ถ้ารีวิวสินค้าโดยมีเจตนาที่จะทำให้เจ้าของแบรนด์ได้รับความเสียหาย หรือแม้กระทั่งการว่าจ้างรีวิวเพื่อทำลายชื่อเสียงทางการค้าของคู่แข่ง ก็ถือว่ามีเจตนาไม่สุจริต ไม่เป็นการติชมด้วยความเป็นธรรมตามวิสัยที่วิญญูชนพึงกระทำ จึงไม่เข้าข้อยกเว้นความผิดฐานหมิ่นประมาท ดังนั้น ผู้กระทำจึงอาจเข้าข่ายมีความผิดฐานหมิ่นประมาทด้วยการโฆษณา
ท่านที่สนใจสามารถศึกษาหลักกฎหมายและคำพิพากษาฎีกาที่เกี่ยวข้องได้ดังนี้
ประมวลกฎหมายอาญา
มาตรา 328 ถ้าความผิดฐานหมิ่นประมาทได้กระทำโดยการโฆษณาด้วยเอกสาร ภาพวาด ภาพระบายสี ภาพยนตร์ ภาพหรือตัวอักษรที่ทำให้ปรากฎไม่ว่าด้วยวิธีใด ๆ แผ่นเสียง หรือสิ่งบันทึกเสียงบันทึกภาพ หรือบันทึกอักษรกระทำโดยการกระจายเสียง หรือการกระจายภาพ หรือโดยกระทำการป่าวประกาศด้วยวิธีอื่น ผู้กระทำต้องระวางโทษจำคุกไม่เกินสองปี และปรับไม่เกินสองแสนบาท
มาตรา 329 ผู้ใดแสดงความคิดเห็นหรือข้อความใดโดยสุจริต
(1) เพื่อความชอบธรรม ป้องกันตนหรือป้องกันส่วนได้เสียเกี่ยวกับตนตามคลองธรรม
(2) ในฐานะเป็นเจ้าพนักงานปฏิบัติการตามหน้าที่
(3) ติชมด้วยความเป็นธรรม ซึ่งบุคคลหรือสิ่งใดอันเป็นวิสัยของประชาชนย่อมกระทำ หรือ
(4) ในการแจ้งข่าวด้วยความเป็นธรรมเรื่องการดำเนินการอันเปิดเผยในศาลหรือในการประชุม ผู้นั้นไม่มีความผิดฐานหมิ่นประมาท
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 2813/2559 การเปิดบ่อนที่มีเจ้าพนักงานตำรวจชั้นผู้ใหญ่เข้าไปเกี่ยวข้องด้วย มิใช่เป็นเพียงข้อเท็จจริงที่ประชาชนโดยทั่วไปประสงค์จะทราบเท่านั้น เพราะเป็นที่รู้กันอยู่ทั่วไปว่า การพนันเป็นการมอมเมาประชาชนให้หลงในอบายมุข ก่อให้เกิดการกระทำความผิดอื่นตามมาเป็นลูกโซ่ มีผลกระทบต่อความสงบเรียบร้อยและศีลธรรมอันดีของประชาชน หากนายตำรวจชั้นผู้ใหญ่ซึ่งมีหน้าที่ควบคุมดูแลปราบปรามอาชญากรรมกลับมากระทำความผิดเสียเอง นอกจากจะนำมาซึ่งความเสื่อมศรัทธาต่อวงการราชการตำรวจแล้ว ยังมีผลกระทบต่อการปราบปรามอาชญากรรมอีกด้วย ที่จำเลยทั้งสองสัมภาษณ์ พล.ต.อ. ส. ประธานสอบข้อเท็จจริงกรณีบ่อนรัชดาซึ่งมีหน้าที่โดยตรง ก็เพื่อทำให้ข้อเท็จจริงที่ถูกต้องปรากฏ ไม่ปรากฏว่าจำเลยทั้งสองมีสาเหตุโกรธเคืองกับโจทก์มาก่อน เชื่อว่าจำเลยทั้งสองกระทำไปโดยสุจริต เป็นการติชมด้วยความเป็นธรรมซึ่งบุคคลหรือสิ่งใดอันเป็นวิสัยของประชาชนย่อมกระทำ แม้จะมีข้อความหมิ่นประมาท การกระทำนั้นย่อมไม่เป็นความผิดตาม ป.อ. มาตรา 329 (3)