กรณีปรากฏเป็นกระแสข่าวดังว่าคู่สามีภรรยาถูกรางวัลสลากกินแบ่งรัฐบาล ภายหลังภรรยาก็ได้หอบเอาเงินหนีไป จึงเกิดกระแสวิพากษ์วิจารณ์อย่างมากมาย โดยเฉพาะเรื่องประเด็นข้อกฎหมายว่าสรุปสามีหรือภรรยา หรือทั้งสองคน ที่เป็นเจ้าของกรรมสิทธิ์ในเงินที่ได้จากการถูกรางวัลกันแน่
ประเด็นดังกล่าวมีข้อกฎหมายที่ต้องพิจารณาดังต่อไปนี้
เมื่อชายหญิงได้จดทะเบียนสมรสกันอย่างถูกต้องตามกฎหมาย จะทำให้เกิดเป็นระบบทรัพย์สินระหว่างสามีภรรยา แบ่งเป็นสินสมรสและสินส่วนตัว
สินส่วนตัว ได้แก่ทรัพย์สสินดังต่อไปนี้
1.ทรัพย์สินที่สามีหรือภรรยาฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งมีอยู่ก่อนสมรส
2.ทรัพย์สินที่เป็นเครื่องใช้สอยส่วนตัว เครื่องแต่งกาย เครื่องมือเครื่องใช้ที่จำเป็นสำหรับการประกอบอาชีพของคู่สมรสฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง
3.ทรัพย์สินที่ได้มาระหว่างสมรสโดยการรับมรดก หรือการให้โดยเสน่หา และทรัพย์สินที่เป็นของหมั้น
สินสมรส ได้แก่ทรัพย์สินดังต่อไปนี้
1.ทรัพย์สินที่คู่สมรสได้มาระหว่างสมรส
2.ทรัพย์สินที่คู่สมรสฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งได้มาระหว่างสมรส โดยพินัยกรรม หรือโดยการให้เป็นนหังสือ แต่ต้องระบุไว้ด้วยว่าให้เป็นสินสมรส
3.ทรัพย์สินที่เป็นดอกผลของสินส่วนตัว ไม่ว่าจะเป็นดอกผลโดยนิตินัย หรือดอกผลธรรมดา เช่น ก่อนสมรสมีลูกสุนัข 2 ตัว หลังสมรสแล้วสุนัขคลอดลูก 5 ตัว เช่นนี้ ลูกสุนัข 5 ตัว เป็นสินสมรส ส่วนสุนัข 2 ตัวที่มีก่อนสมรส เป็นสินส่วนตัว
ประเด็นที่น่าสนใจคือ หากฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งซื้อสลากกินแบ่งรัฐบาลก่อนสมรส แล้วปรากฏว่าภายหลังสมรสถูกรางวัล เงินที่ได้จากการถูกรางวัล จะเป็นของใคร จากที่ได้กล่าวไปแล้วว่า ทรัพย์สินที่คู่สมรสฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งได้มาระหว่างสมรส ถือเป็นสินสมรส เพราะสินสมรสไม่จำเป็นว่าจะต้องเป็นทรัพย์สินที่ทั้งสองฝ่ายร่วมกันทำมาหาได้ ขอเพียงแค่คู่สมรสฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งได้มาระหว่างสมรส ย่อมมีผลทำให้เป็นสินสมรส โดยไม่ต้องมีข้อตกลงแบ่งทรัพย์สินระหว่างกันเลย
ดังนั้นแล้ว เงินรางวัลที่คู่สมรสได้รับมาจากการถูกสลากกินแบ่งรัฐบาลระหว่างสมรส เมื่อเป็นทรัพย์สินที่ได้มาระหว่างสมรสแล้ว ย่อมเป็นสินสมรส ตามนัยแห่งคำพิพากษาฎีกาที่ 1053/2537
อย่างไรก็ตาม หากไม่ใช่สามีภรรยากันโดยชอบด้วยกฎหมาย กล่าวคือ ไม่ได้จดทะเบียนสมรสให้ถูกต้องตามกฎหมาย เพียงแต่อยู่กินด้วยกันฉันสามีภรรยาเท่านั้น ก็จะไม่เกิดระบบทรัพย์สินระหว่างสามีภรรยา ไม่เกิดสินสมรสและสินส่วนตัว
แต่การได้ทรัพย์สินมาจากการทำมาให้ได้ร่วมกัน ระหว่างอยู่กินกันฉันสามีภรรยา แต่ไม่ได้จดทะเบียนสมรส ทรัพย์สินที่ได้มานั้นถือว่าเป็นกรรมสิทธิ์รวม ทำให้ชายและหญิงมีสิทธิ์ในทรัพย์สินฝ่ายละกึ่งหนึ่ง เช่นนี้หากปรากฏว่าฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งซื้อสลากกินแบ่งรัฐบาล แล้วถูกรางวัลระหว่างที่อยู่กินกันฉันสามีภรรยา เงินรางวัลไม่น่าจะถือว่าเป็นทรัพย์สินอันเกิดจากการทำมาหาได้ร่วมกัน แต่เป็นโชคลาภส่วนตัวของฝ่ายที่ซื้อ
ดังนั้น ผู้ซื้อสลากกินแบ่งรัฐบาลจึงน่าจะเป็นเจ้าของเงินรางวัลแต่เพียงฝ่ายเดียว
ศึกษาข้อกฎหมายและคำพิพากษาฎีกาที่เกี่ยวข้องได้ดังต่อไปนี้
มาตรา 1471 สินส่วนตัวได้แก่ทรัพย์สิน
(1) ที่ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งมีอยู่ก่อนสมรส
(2) ที่เป็นเครื่องใช้สอยส่วนตัว เครื่องแต่งกาย หรือเครื่องประดับกายตามควรแก่ฐานะ หรือเครื่องมือเครื่องใช้ที่จำเป็นในการประกอบอาชีพ หรือวิชาชีพของคู่สมรสฝ่ายใดฝ่ายหนึ่ง
(3) ที่ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งได้มาระหว่างสมรสโดยการรับมรดก หรือโดย การให้โดยเสน่หา
(4) ที่เป็นของหมั้น
มาตรา 1474 สินสมรสได้แก่ทรัพย์สิน
(1) ที่คู่สมรสได้มาระหว่างสมรส
(2) ที่ฝ่ายใดฝ่ายหนึ่งได้มาระหว่างสมรสโดยพินัยกรรมหรือโดยการให้เป็นหนังสือเมื่อพินัยกรรมหรือหนังสือยกให้ระบุว่าเป็นสินสมรส
(3) ที่เป็นดอกผลของสินส่วนตัว
ถ้ากรณีเป็นที่สงสัยว่าทรัพย์สินอย่างหนึ่งเป็นสินสมรสหรือมิใช่ ให้สันนิษฐานไว้ก่อนว่าเป็นสินสมรส
คำพิพากษาศาลฎีกาที่ 1053/2537 เงินรางวัลที่จำเลยได้รับมาจากการถูกสลากกินแบ่งรัฐบาลระหว่างสมรสถือว่าเป็นทรัพย์สินที่ได้มาระหว่างสมรสย่อมเป็นสินสมรสตามประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 5 ที่ได้ตรวจชำระใหม่พ.ศ. 2519 มาตรา 1474(1) ประมวลกฎหมายแพ่งและพาณิชย์ บรรพ 5 ที่ได้ตรวจชำระใหม่พ.ศ. 2519 มาตรา 1485 บัญญัติว่าสามีหรือภริยาอาจร้องขอต่อศาลให้ตนเป็นผู้จัดการสินสมรสโดยเฉพาะอย่างใดอย่างหนึ่งหรือเข้าร่วมจัดการในการนั้นได้ ถ้าการที่จะทำเช่นนั้นจะเป็นประโยชน์ยิ่งกว่าเป็นข้อยกเว้นจากหลักทั่วไป เมื่อไม่ปรากฏว่าโจทก์จำเลยทำสัญญาก่อนสมรสกันไว้ เงินรางวัลที่เหลือฝากในธนาคารซึ่งเป็นส่วนหนึ่งของสินสมรส โจทก์จำเลยย่อมเป็นผู้จัดการสินสมรสร่วมกันอยู่แล้วกรณีจึงไม่มีเหตุจำเป็นใด ๆ ที่โจทก์จะเป็นผู้จัดการเงินรางวัลดังกล่าวเพียงผู้เดียวแต่อย่างใด